حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س)

حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه

حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س)

حضرت فاطمه ی معصومه (س) دختر امام موسی بن جعفر (ع) و حضرت نجمه خاتون (س) و خواهر امام هشتم، امام رضا(ع) است.

ولادت این بانوی مکرمه در سال اول ذیقعده سال ۱۷۳ هجری قمری در مدینه منوره صورت گرفت.

آرامگاه ایشان در استان قم، شهر مقدس قم قرار دارد،

که مانند نگینی در وسط شهر می درخشد.

در سال ۲۰۰ هجری قمری در پی تهدید و پافشاری  مامون عباسی امام رضا بالاجبار سفر تبعید گونه ای را به مرو آغاز کرده و به تنهایی راهی خراسان شدند.

حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س)

حضرت معصومه (س) یک سال بعد از تبعید برادر،

یعنی در سال ۲۰۱ هجری قمری برای دیدار ایشان و انجام پیام زینب گونه با تعدادی از برادران و برادرزادگان راهی خراسان شدند.

در یکی از شهرها عده ای از مخالفان سر راه آن ها را گرفته و با آن ها وارد جنگ شده،

که  همه ی مردان کاروان به شهادت می رسند.

سپس حضرت معصومه دچار بیماری شده و چون امکان حرکت به خراسان را نداشتند،

به طرف شهر قم حرکت کردند و در محل میدان میر امروزی در منزل “موسی بن خزرج” سکنی گزیدند.

حضرت فاطمه معصومه (س) ۱۷ روز در شهر قم به زندگی و عبادت پرداختند،

که امروزه به نام “بیت النور” معروف است.

پس از فوت آن حضرت، موسی بن خزرج پیکر مطهر را در باغ بابلان (قم  امروزی) به خاک سپرد

و سایبانی از حصیر و بوریا بر قبر شریف نهاد.

سپس نخستین بقعه توسط زینب دختر امام جواد(ع) که برای زیارت عمه اش و دیگر شهدا راهی قم شده بودند، بر قبر مطهر گذاشته شد.

چهار پادشاه صفوی و دو پادشاه از سلسله قاجار در حرم مطهر به خاک سپرده شده اند.

شاه عباس دوم و شاه صفی یکم کنار ضریح و شاه سلطان حسین و شاه سلیمان یکم صفوی در رواق جنوبی کنار یکدیگر مدفون هستند.

از پادشاهان قاجار نیز محمد شاه و فتحعلی شاه قاجار در ان بارگاه مقدس دفن شده اند.

نخستین ضریح مطهر هم توسط شاه تهماسب اول ساخته شد.

در حمله ی مغول هم شهر قم از خرابی های مغول مصون نماند.

ولی به احتمال بسیار زیاد به حرم مطهر آسیبی نرسید.

رنگرزی و منبت کاری در قم

رنگرزی و منبت کاری در قم

رنگرزی و منبت کاری در قم به همراه مهرو تسبیح از جمله صنایع دستی قم می باشند.

* رنگرزی

یکی از صنایع دستی قم رنگرزی است.
در قدیم ها به دلیل بافت بیشتر قالی دستبافت توسط مردمان شهر،
این صنعت جایگاه ویژه ای به خود گرفت و از پر رونق ترین صنایع قم محسوب می شد.

*منبت کاری

هنرمندان قمی با سلیقه و ذوقی که دارند نقش های مورد نظر خود را روی چوب پیاده می کنند
و به کمک ابزارهای مخصوص شروع به کنده کاری روی چوب می کنند،
این هنر از مهمترین هنر های قم به حساب می آید،
از هنر منبت کاری بیشتر برای اشیای تزیینی و تشریفاتی استفاده میشود.

رنگرزی و منبت کاری در قم

*مهر و تسبیح

از شاخص ترین و معروف ترین سوغات ها که زائرین حرم حضرت معصومه از آن استفاده می کنند
مهر و تسبیح می باشد.
توریسم زیارتی در قم به دنبال خود برخی از مشاغل و صنایع دستی را بومی شهر قم کرده است.
از جمله این صنایع دستی مهر های تربت دست ساز و تسبیح های هنری دستساز و با گیفیت است.
البته با گذشت زمان و آغاز استفاده از وسایل و ابزار الات مکانیکی و مواد مصنوعی برخی از این صنایع دستی دچار تحولاتی شده اند
از جمله صنعت تسبیح سازی که تسبیحات پلاستیکی به جای تسبیحات تربت و یا سنگی و چوبی و شیشه ای بخش عمده ای از بازار این محصول را به خود اختصاص داده است.
البته تولید صلوات شمار های الکترونیکی و … نیز وارد بازار رقابت با تسبیح شدند ولی هیچ کدام هنوز نتوانسته اند تسبیح های چوبی و تربت را از ویترین مغازه ها جمع کنند.

مشاغلی مانند گیوه بافی و منسوجات سنتی در قم به همراه سفالگری برخی دیگر از مشاغل سنتی و صنایع دستی قم هستند
که در سرتاسر ایران شناخته شده اند و مشتری های خاص خود را دارند.

گیوه بافی و منسوجات سنتی در قم

گیوه بافی و منسوجات سنتی در قم

گیوه بافی و منسوجات سنتی در قم به همراه سفالگری از جمله مشاغل سنتی و صنایع دستی قم هستند
که در سرتاسر ایران مشتری های خاص خود را دارند.

کسانی که با تاریخچه قم آشنا هستند و بازارچه های قدیمی این شهر را به یاد دارند
می دانند که صنایع دستی قم فقط در سوهان و فرش خلاصه نمی شود و از دیرباز هنرمندان قمی در زمینه های مختلف هنرنمایی خود را در معرض دید عموم قرار داده اند.

* منسوجات سنتی

یکی از صنایع دستی قم که با دست بافته می‌شوند منسوجاتی است
که از آن ها می توان به نوار بافی ،خورجین بافی و شعربافی اشاره کرد.

گیوه بافی و منسوجات سنتی در قم

*سفالگری

از صنایع دستی قم سفال را می توان نام برد.
ظروف سفالی از گل رس ساخته می شوند.
یکی از دلایل رونق این صنعت به علت وجود خاک مرغوب در شهر قم می باشد
و هنرمندان با استفاده از این خاک دست به ساخت ظروف سفالی زده‌اند
آنها با استفاده از گل رس و با نقاشی روی آنها و کنده کاری، ظروف سفالی زیبایی را بوجود می آورند.

* گیوه بافی

یکی دیگر از هنرهای ایران که در شهر قم به علت آب و هوای آن به وجود آمده و رونق گرفته است گیوه بافی می باشد. قم به علت داشتن آب و هوای گرم و خشک هنرمندان را به این فکر انداخته است که گیوه ببافند چرا که گیوه در فصل تابستان از عرق کردن پاها جلوگیری می کند.

اگر روزگاری به شهر قم سفر کردید حتما تماشای منظره های دیدنی بازار های قدیمی و صنایع دستی این شهر را از دست ندهید.
شهر قم به علت کویری بودن آن خاک مناسب و مخصوص خود را برای سفالگری دارد.
اگر به دنبال تهیه سوغات شهر قم برای عزیزان خود هستید می توانیدبه جز سوهان از سایر صنایع دستی قم نیز دیدن کنید.

معرق کاری چوب و کاشی در قم

معرق کاری چوب و کاشی در قم

معرق کاری چوب و کاشی در قم از جمله جذاب ترین صنایع دستی قم به شمار می روند.
تماشای مناظری که توسط هنرمندان قمی به صورت چشم نواز و هیجان انگیز وجود دارد به طرض شگفت انگیزی چشمان مخاطبان را به سمت خود جذب می کند.
برخی از هنردوستان از تمامی نقاط جهان به سمت قم سفر می کنند
فقط برای مشاهده آثار تولید شده در صنعت معرق کاری کاشی  و چوب.
البته یکی از جذابیت های این کار بازدید از کارگاه هایی است که در آن معرق کاری چوب انجام می شود.

معرق کاری کاشی

یکی دیگر از صنایع دستی قم معرق کاری روی کاشی است،
یعنی کاشی های کوچک را برمی دارند و رنگ های مختلف و نقش های گوناگونی را کنار هم قرار می دهند
و از آن یک کاشی با ابعاد و اندازه بزرگ‌تر را به وجود می آورند
و در بناهای تاریخی و مسجد ها و حرم ها به کار برده می شوند،
نقش هایی که در این کاشی ها به کار برده می شود.
بیشتر گل و بوته یا از خط های مختلفی کشیده شده ‌اند.

 معرق کاری چوب

یکی معروف ترین هنرها در استان قم معرق کاری روی چوب می باشد
از این هنر در ساخت مبلمان، کمد ،ویترین و همچنین تابلوهای نفیس و گرانبها استفاده می شود.
هنرمندان در معرق کاری چوب ابتدا نقش هایی که در نظر دارند را روی سطح چوب پیاده می کنند
و سپس با ابزار نجاری داخل آنها را خالی می کنند
و بنا بر سلیقه خود داخل آنها را با چوب یا سنگ و یا قطعه های سرامیکی پر می کنند.

این دو هنر می تواند توسط افراد مختلفی انجام پذیرد
در استان قم بانوان و مردان در کنار همدیگر به این مشاغل می پردازند.
هنر معرق کاری از زمان های قدیم در کارگاه های مخصوص به این کار انجام می گرفته است
و امروزه با رشد تکنولوژی برخی از مراحل کار توسط دستگاه های جدید انجام می شود.

سنگ تراشی و کاشی کاری در قم

سنگ تراشی و کاشی کاری در قم

سنگ تراشی و کاشی کاری در قم جزء قدیمی ترین صنایع دستی و هنر های دستی شهر قم به شمار می رود

استان قم و مخصوصا شهر قم در این دو رشته هنری استاد کارهای معروفی داشته است که برخی از آن ها شهرت جهانی داشته اند.
هنوز بعد از گذشت چندین سال این دو رشته هنری در قم رونق دارند و از سرتاسر ایران مشتریان خواص خود را به شهر قم دعوت می کنند.

هنر سنگ تراشی به علت کاربرد آن در انگشترسازی از رونق بیشتری برخوردار است
و کارگاه های سنگ تراشی زیادی در قم وجود دارد.

سنگ تراشی و کاشی کاری

سنگ تراشی
یکی از صنایع دستی قم که بیشتر در مغازه های اطراف حرم حضرت معصومه به چشم می خورد
سنگهای قیمتی ونیمه قیمتی هستند
که با تراش آنها انگشتر های زیبایی را به وجود آورده اند همانطور که گفتیم این نگین های این انگشترها از سنگهای تراش داده شده بوجود امده اند
که در مغازه های اطراف حرم به فروش می رسند.

کاشی کاری
یکی از هنرهای شهر قم کاشیکاری هفت رنگ است،
این هنر از نظر تولید و همچنین از نظر رونق اقتصادی نسبت به معرق جایگاه ویژه ای دارد.
هنرمندان ابتدا کاشی های سفید را برمیدارند
و سپس با کشیدن نقش ها و خطوط مذهبی آنها را قلم گیری میکنند
(قلم گیری یک نوع جوهر مشکی مخصوص است
که با آن تمام خط های دور نقش ها را می کشند تا طرح ها و نقش ها برجسته شوند )
و با رنگ های مخصوص آنها را رنگ آمیزی می کنند و بعد از تثبیت رنگ برای پخت به کوره می‌روند.

صنعت کاشی کاری در زمان های گذشته به صورت کاملا دستی انجام می شده است
و تمامی مراحل آن توسط استادکاران و با دست انجام می گرفته است.
ولی امروزه با پیشرفت صنعت و تکنولوژی قسمتی از تولید کاشی ها توسط ماشین آلات صنعتی انجام می گیرد.

نان شیرینی محلی قم 

نان شیرینی محلی قم

نان شیرینی محلی قم به همراه برخی از میوجات خشک شده و حتی تازه استان قم از شهرت خاصی برخوردار هستند.
هنر دستان پر از مهر زنان قمی با ذوقی بانوانه در پخت نان شیرینی
و شیوه های سنتی خشک کردن میوه ها از جمله ویژگی های این موضوع است.

شیرینی های محلی در هر شهری وجود دارند و از جمله صنایع دستی و غذایی ویژه آن شهر به شمار می روند.

نان شیرینی محلی قم

اهالی شهر قم در ایام عید و نوروز برای پذیرایی از مهمانان خود از نان شیرینی استفاده می کنند،
این نان از روغن، شیر، شکر، کنجد و زعفران درست میشود.
این نان را در شهری دیگر نمیتوان خریداری کرد و مخصوص شهر قم می باشد.
این شیرینی ها علاوه بر اینکه به دستان پر مهر بانوان قمی پخته می شوند
امروزه در کارگاه های شیرینی پزی و سوهان پزی قم نیز آماده ارائه به دوستداران این سوغات خوشمزه است.

 انجیر و انار

در قم دو میوه ای که چشمگیر است انجیر و انار نام دارد،
شاید بتوانید در همه جای شهر ها انجیر و انار تهیه کنید ولی طعم و کیفیت این دو میوه در شهر قم بسیار عالی می باشد و اگر در فصل مناسب انار و انجیر،
به قم بروید می توانید به وفور این دو میوه را خریداری کنید و از خوردن آن لذت ببرید.
البته اگر در خارج از فصل این دو میوه به قم سفر کردید می توانید از خوردن انجیر خشک شده قمی لذت ببرید.

قنبید( کلم قمی)

قنبید نوعی کلم است که همانند سیب زمینی می باشد و مانند کلم هایی که ما تا به حال دیده ایم نیست.

این نوع کلم بیشتر در روستاهای اطراف قم یافت می شود مردم استان قم از این کلم بسیار استفاده می‌کنند چرا که می‌دانند استان قم آب شوری دارد
و برای دفع نمک و مراقبت از کلیه های خود از آن استفاده می کنند.

مردم این کلم را بیشتر در سوپ، آش و آبگوشت می‌ریزند و مورد استفاده قرار می دهند.

سوهان و گز قم

سوهان و گز قم

سوهان و گز قم یکی از خاطره انگیز ترین و قدیمی ترین صنایع دستی و مشاغل قم به شمار می رود
که از دیرباز به عنوان بهترین سوغات قم
در بین مسافرین و مجاورین حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها به شمار می رود.

درست است که گز اصفهان در اذهان عمومی معروفیت خاصی دارد
و البته این ویژگی و سوغات خاص اصفهان است و در این نوشته قصد اینکه سوغات اصفهان را به عنوان سوغات قم معرفی کنیم نداریم و در ادامه به این موضوع بیشتر می پردازیم.

سوهان و گز قم

سوهان

گرچه امروزه در همه شهرها سوهان می پزند و در اختیار مردم قرار دارد
ولی سوهان اصل و خوب که ویژگی اصلی آن نچسبیدن به دندان و همچنین سفت نبودن آن است.
فقط در شهر قم می توان خرید.

سوهان انواع مختلفی دارد و معروفترین آن و قدیمی ترین آن سوهانی است
که به شکل گرد تهیه می شود و سوهان گل نام دارد.

ولی امروزه انواع مختلفی از آن همچون عسلی، کنجدی، سنتی، لقمه‌ای، حلوایی، آجیلی و کره ای نیز زده می شود.
زائران حرم حضرت معصومه (س)برای خریدن سوغات بیشتر از سوهان استقبال می کنند.
قم به علت میزبانی از مزار و مقبره خواهر امام رضا علیه السلام از ویژگی گردشگری مذهبی برخوردار است
و از زمان های بسیار قبل زائران مختلف از تمامی نقاط ایران و حتی خارج از ایران به این شهر سفر می کرده اند.
همین موضوع باعث شده است که سوهان قم به عنوان سوغات این شهر در تمامی نقاط ایران و حتی خارج از ایران به عوان یکی از صنایع دستی و اختصاصی آن شناخته شود.

گز
یکی از شهرهای ایران که آن را با گز می شناسند اصفهان نام دارد ولی در تمام کارگاه های سوهان پزی شهر قم نیز گز می پزند و می توان گز را همچون سوهان، سوغات شهر قم به حساب آورد.

یکی از تحوالتی که رخ داده است توسط هنرمندان قمی ترکیب سوهان با گز است که به سواهان گزی معروف است.
و این باعث شد تا این محصول نیز درکنا سوهان در این مطلب مورد توجه قرار گیرد.

 

خرمهره از صنایع دستی قم

خرمهره از صنایع دستی قم

خرمهره از صنایع دستی قم به شمار می رود که از دیرباز مورد توجه مردم مختلف دنیا با افکار و عقاید مختلف بوده است.
در عصر حاضر گردشگرانی که به شهر های مختلف سفر می کنند سعی می کنند یک نشانی از شهر و محل مورد بازدید با خود همراه کنند.
هر فردی بنابر علایق شخصی خود سعی می کند زیباترین و به یادماندنی ترین اثر هنری آن شهر را در طول سفر خود بیابد.

صنایع دستی قم از تنوع بسیار بالایی برخوردار است.

یکی از معروف ترین صنایع دستی قم که از دیرباز مورد استفاده ایرانیان
و حتی غیر ایرانیان مانند ساکنان مصر باستان قرار می گرفته است خرمهره است.
باستان شناسان برای خرمهره قدمتی حدود ۵۰۰۰ ساله در نظر می‌گیرند
و آن را مربوط به دوره هخامنشیان و اشکانیان می‌دانند.

آنچه که بین باستان شناسان مورد تایید واقع شده است
این که برای اولین بار تولید خرمهره در ایران اتفاق افتاده است
و این صنایع دستی توسط شاهزاده های ایرانی به سایر کشورها از جمله مصر باستان ارسال شده است
و آنها قدرت تولید خرمهره را نداشتند.

خرمهره از صنایع دستی قم

خرمهره به سنگ های آبی رنگی گفته می شود که به رنگ فیروزه ای هستند
و کاربرد آنها برای دفع شر چشم زخم و همچنین برای برطرف کردن انرژی های منفی است.

امروزه برای رنگ آبی فیروزه‌ای مورد استفاده در خرمهره آثار روانشناسی بالایی بر می شمارند
که از جمله آن می‌توان به آرامش بخش بودن این رنگ اشاره کرد.

روش تولید خرمهره به اینگونه است
که گل مخصوص تولید این نسخه را به اشکان دلخواه و متفاوت تبدیل می کنند
پس از خشک شدن این گل مخصوص آن را می پزند.

گفته می‌شود که این حدود ۹ ساعت باید در کوره های مخصوص دمای ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد را تحمل کند تا تبدیل به یک خرمهره مرغوب گردد.

قالی دستباف از صنایع دستی قم

قالی دستباف از صنایع دستی قم

قالی دستباف از صنایع دستی قم

قالی دستباف از صنایع دستی قم است که با قدمت بسیار دیرینه و وجود هنرمندان به نامی در زمینه های نقشه کشی و بافندگی این فرش ها توانسته است از دیرباز جایگاه خود را در این زمینه بین قالیبافان ایران و جهان باز کند.
فرش های دستباف قم یکی از مهم‌ترین صنایع دستی شهر تاریخی به حساب می آید.
از دیرباز هنرمندان شهر قم در زمینه قالی بافی فعالیت ها و درخشش های پرشماری داشتند.
این فعالیت ها و درخشان به گونه ای بوده است که حتی از سراسر ایران قالیباف های متعددبه این شهر مهاجرت کرده تا بتوانند در کنار یکدیگر از این صنعت بهره مند گردند.

قالی بافی در قم توسط مردان و زنان و در کارگاه های تولیدی در سطح شهر که به صورت خانگی و یا کارگاه عمومی است و مردان و زنان قمی در این رشته هنری فعالیت می‌کنند
و از این کارگاه ها نتیجه هنرنمایی مردان و زنان با سلیقه قالیباف قمی بیرون می آید.

قالی دستباف از صنایع دستی قم

با توجه به اینکه اکثر فرش های ابریشمی قم را زنان می‌ بافند اما فرش های کرک و گل ابریشم نیز به صورت دستی در قم بافته می شود.
هنر اصیل ایرانی قالی بافی در قم با موادی مانند ابریشم پشم و کرک انجام می شود.
از جمله طرح های بکار رفته در نقشه های قالی های قمی
می‌توان به محرابی شاه عباسی جوشقانی شکارگاه و غیره اشاره کرد.

از میان تمامی فرش های دستی بافته شده در قم فرش ابریشم دستباف قم
از جمله برترین صنایع دستی این استان است کیفیت این فرش ها در دنیا رتبه اول را دارد
و در بین هنر دوستان اروپایی جایگاه خوبی پیدا کرده است.

اگر تا کنون به عنوان گردشگر به قم سفر کرده اید و در سفر تفریحی خود به بازار های فرش قم سری نزده اید
به شما پیش نهاد می کنیم از این بازار ها نیز دیدن کنید.

پایان پیام